‘Deney fareleri’ sayesinde ilaçların yan tesirleri azalıyor
Bilim insanları deney fareleri üzerinde yaptıkları çalışmamalarla ilaçların yan tesirlerini azaltıyor
Dr. Gönül Solmaz: “Sedef hastalığı ve bazı kanser tiplerinde kullanılan ilaçların yan etkilerini azaltma konusunda önemli çalışmalar yapıyoruz”
SAMSUN – Özel laboratuvar ortamında yetiştirilen deney fareleri günümüzde insanların birçok ilaçtan yan tesiri az biçiminde faydalanmasına yardımcı oluyor.
İnsanların metabolizmasına en yakın canlı olarak bilinen fareler kimi bilimsel çalışmaların aydınlatılmasında kullanılıyor. Bilim insanlarının küçük alanlarda büyük çalışmalar yapmasına imkan sağlayan deney fareleri özel laboratuvar ortamlarında muhakkak bir sıcaklıkta yetişiyor.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Araştırma Vazifelisi Dr. Gönül Solmaz ve Doç. Dr. Emine Dıraman ise yaptıkları bilimsel çalışma sonucunda sedef hastalığında kullanılan ilacın ve birtakım kanser hastalıklarında kullanılan ilacın yan tesirlerini azaltma konusunda kıymetli çalışmalar yapıyor. Uzun soluklu çalışmalar sürecinde deney fareleri kullanan bilim insanları yeni hastalıklara umut olmak için ağır mesai harcıyor.
Uzun soluklu çalışmalar
Çalışmalar hakkında bilgi veren Dr. Gönül Solmaz, “Doç. Dr. Emine Dıraman hocamızla birlikte birçok çalışma yürütüyoruz. Çalışmalarımızı Deney Hayvanları Uygulama ve Araştırma Merkezi laboratuvarında, deney hayvanları üzerinde yapıyoruz. Neden deney hayvanları ile çalışmamızın sebebi çok ölçüdeki hayvanlarla küçük alanlarda çalışma yapabiliyor olmamızdır. Metabolizmamıza çok yakın oldukları için insan çalışmalarına başlamadan evvel kesinlikle deney hayvanlarında çalışmalar yapmak gerekiyor. Birçok hastalıkta kullanılan etken hususların yan tesirlerini azaltmak üzere antioksidan çalışmaları ya da radikal süpürücü aktiviteleri tahlil yaparak onların tepkilerini çalışıyoruz. Hasebiyle da bu kullanılan ilaçların yan tesirlerini nasıl azaltabiliriz sorusunu, oluşturabilecek kombinasyonları açıklayarak karşılık vermeye çalışıyoruz. Mesela en son çalışmamız Emine Dıraman hocamızla birlikte sedef hastalığı ve kimi kanser tiplerinde kullanılan ilaç kombinasyonları var. Bu ilaç kombinasyonları hastalıkları uygunlaştırma istikametinde hareket ederken, yan tesirleri de doğal ki oluyor. Bu yan tesirleri mümkün olduğunca indirgemek üzere çalışmalarımızı yapıyoruz. Bizim çalışmalarımız genelde uzun soluklu çalışmalar oluyor. Deney hayvanları doğal ki rastgele bir laboratuvarda yetiştirilmiyor. OMÜ’de özel olarak hazırlanan laboratuvarda, özel denek hayvanlarımızı kullanıyoruz. Bu hayvanları her türlü etik kavramlar içerisinde çok özel sistemler içinde yetiştiriyoruz” dedi.
“1hafta evvelden gelerek onlarla konuşuyoruz”
Deney faresi yetiştirmedeki ince detaylara değinen Dr. Solmaz, “Bunun için bu bulunduğumuz ortamın neminden aldığı gün ışığına kadar kıymetli ayrıntılara dikkat etmemiz gerekiyor. Bizler çalışmaya başlamadan evvel, çalışma için ayrılan bir hayvan kümesiyle, 1 hafta evvelce gelip vakit geçiriyoruz. Zira bizleri tanısınlar, gerilim altına girmesinler diye. Yabancı bir ses yahut koku aldıklarında gerilime girerler. Gerilimde metabolizmayı son derece etkileyen bir faktör olduğu için bu faktörün rastgele bir olumsuz tesirini ortadan kaldırmak emelli bu süreçleri uyguluyoruz. Her dokusunu çalıştığımız bir projemiz var. Beyin, akciğer, karaciğer, böbrek, testis, ince bağırsak hususlarını çalıştık. Şu anda kalp ve dalak üzerinden çalışmalara devam ediyoruz” diye konuştu.
